Анкета за зголемување на привлечноста на наставничката кариера - Резултати

Недостигот на наставници го става во ризик обезбедувањето висококвалитетно, инклузивно и иновативно образование. Промовирање на професионалниот развој на наставниците и флексибилни патеки, кампања за да се направи професијата поатрактивна и нудење поголемо признание беа меѓу дискутираните решенија за време на неодамнешниот Шести европски образовен самит.
 

Education and Training Monitor 2023ја испитува атрактивноста на наставничката професија во три широки области: мотивација (на пр. признавање), способности (на пр. обука) и можности (на пример, патеки за кариера). Земјите на ЕУ користат различни стратегии за да ја подобрат привлечноста на наставничките кариери, како што се ублажување на големите работни оптоварувања и долгите часови, привлекување повеќе студенти за иницијално образование за наставници и обезбедување алтернативни патеки во професијата.

Преку анкетата се добија 1685 одговори од посетителите на платформата, најголем дел од кои беа француски, германски, португалски и шпански наставници во основно и средно образование.

Која од следниве точки најдобро ја опишува вашата улога?

1. Воспитувач/ка - предучилишно образование
2. Наставник/наставничка - основно образование
3. Професор/ка - средно образование
4. Професор/ка – стручно образование
5. Директор/ка на училиште
6. Национален, регионален или локален орган
7. Едукатор/обучувач на наставници
8. Креатор на образовни политики
9. Родител
10. Стручен соработник во училиштето (на пр. библиотекар/ка во училиштето, советник за професионална ориентација)
11. Надворешен практичар (во посета на училишта)
12. Друг професионалец/засегната страна од образовниот сектор

1 - Како би ја оцениле севкупната привлечност на наставничката професија?

Резултатите од анкетата покажуваат дека 59 % сметаат дека наставничката професија е непривлечна или многу непривлечна, додека помалку од еден од четворица (22 %) од испитаниците сметаат дека таа е привлечна или многу привлечна. Останатите 19 % се неутрални, односно сметаат дека таа ниту е привлечна, ниту непривлечна.

1. Многу привлечна
2. Привлечна
3. Ниту привлечна ниту непривлечна
4. Непривлечна
5. Многу непривлечна

2 - До кој степен се согласувате со следните изјави за наставничката професија во вашата земја/регион?

Значително мнозинство од испитаниците (76 %) сметаат дека работата како наставник не е почитувана и ценета професија во нивниот регион или во нивната земја. Уште поголем број испитаници (82 %) имаат чувство дека наставниците не добиваат соодветна благодарност за нивната работа. Помал дел (23 %) сметаат дека наставниците имаат доволно можности за раст и професионален развој, но речиси двојно повеќе испитаници (57 %) не се согласуваат или целосно не се согласуваат со тоа. Исто така, поделени мислења има и околу поддршката што наставниците ја добиваат од училишната администрација: само 20 % од нив сметаат дека поддршката е соодветна, додека 56 % сметаат дека таа е недоволна.

Рамнотежата помеѓу професионалниот и приватниот живот и обемот на работа се прашања што особено ги засегаат наставниците: 68 % од испитаниците сметаат дека обемот на работа не им дозволува да имаат здрава рамнотежа помеѓу професионалниот и приватниот живот. Покрај тоа, мнозинство од испитаниците (75 %) сметаат дека платите на наставниците се несоодветни. Само 12 % од испитаниците имаат чувство дека наставниците можат да се фокусираат на наставата, наместо на ненаставните задачи, што укажува на постоење значителен обем на административна работа.

Она што охрабрува е дека 57 % од испитаниците се согласуваат/целосно се согласуваат дека наставниците имаат автономија во изборот на наставните методи и алатки, додека 40 % се согласуваат/целосно се согласуваат дека имаат пристап до неопходните наставни ресурси и опрема.

A. Целосно се согласувам / B. Се согласувам  /  C. Ниту се согласувам ниту не се согласувам / D. Не се согласувам  /  E. Целосно не се согласувам  /  F. Не знам

1. Работата како наставник е почитувана и ценета професија.
2. Наставниците добиваат соодветна благодарност за нивната работа.
3. Наставниците имаат доволно можности за раст и професионален развој.
4. Училишната администрација обезбедува соодветна поддршка за наставниците, на пр. менторство особено за наставниците-почетници.
5. Обемот на работа на наставниците овозможува здрава рамнотежа помеѓу работата и животот.
6. Платата на наставниците е соодветна.
7. Наставниците имаат пристап до потребните наставни ресурси и опрема (на пр. учебници, ИКТ).
8. Наставниците имаат автономија во изборот на наставните методи и алатки.
9. Придонесот на наставникот се цени во процесите на донесување одлуки во училиштето.
10. Наставниците можат најголемиот дел од своето време да го фокусираат на наставата, а не на ненаставните задачи.

3 - Кои се главните предизвици што сметате дека влијаат на привлечноста на наставничката кариера?

Главните предизвици што влијаат врз привлечноста на наставничката кариера беа јасно посочени од испитаниците: голем обем на работа и стрес (65 %), недостиг на почит, признавање и ценење од властите и од јавноста (65 %), несоодветна плата и бенефиции (64 %) и проблеми со однесувањето на учениците (50 %). Други фактори што влијаат се и соодносот на ученици и наставници (41 %), негативно медиумско покривање на наставниците и образованието (35 %) и ограничени можности за напредување во кариерата (31 %).

Предизвици кои не се сметаат за толку сериозни се притисоците за одговорност (18 %), комуникацијата со родителите (14 %), недостигот на можности за професионален развој (10 %), работните часови (9 %) и несигурноста при вработување (8 %). Тоа значи дека напорите за подобрување на состојбата во овие области може да не ја зголеми привлечноста на наставничката професија.

1. Несоодветна почит, признавање и ценење од властите и јавноста
2. Голем обем на работа и стрес
3. Несоодветна плата и бенефиции
4. Проблеми со однесувањето на учениците
5. Голем сооднос ученик-наставник
6. Негативно медиумско покривање на наставниците и образованието во целина
7. Ограничени можности за напредување во кариерата
8. Недоволни ресурси и опрема
9. Недостаток на поддршка од администрацијата
10. Високи очекувања и притисоци за одговорност
11. Другите професии станаа поатрактивни
12. Комуникација и поврзување со родителите, вклучително и преку социјалните медиуми
13. Недоволен професионален развој
14. Нефлексибилно работно време
15. Несигурност при вработување
16. Недоволна професионална автономија

4 - Кои стратегии најмногу би можеле да помогнат работата како наставник да стане поатрактивна кариера?

Во однос на начините за зголемување на привлечноста на наставничката професија, јасно се издвоија две области: намалување на ненаставниот обем на работа (75 %) и зголемување на платата (71 %). За споредба, следниве мерки беа поретко посочени: овозможување подобри бенефиции за здравјето и благосостојбата (35 %), подобрување на ресурсите и материјалите во училницата (34 %) и дополнителна поддршка за управување со училницата (30 %). Некои од испитаниците ги посочија и воспоставувањето појасни патеки за напредување во кариерата (29 %), можностите за професионален развој (25 %) и поефективното користење асистенти во наставата (23 %).

Мерки кои се помалку популарни помеѓу испитаниците се: флексибилниот распоред на работа (17 %), можностите за мобилност при учење, можностите за напредување и поголемата соработка и учење помеѓу наставниците (сите по 15 %). Подолгите воведни и менторски програми за новите наставници (13 %) и проценките (8 %) беа перципирани како најмалку ефективни стратегии.

1. Намалување на ненаставниот обем на работа, на пр. отстранување на некои административни задачи
2. Зголемување на платата
3. Нудење подобри бенефиции за здравјето и благосостојбата
4. Подобрување на ресурсите и материјалите во училницата
5. Обезбедување поголема поддршка за наставниците за управување со училницата
6. Воспоставување појасни патеки за напредување во кариерата
7. Обезбедување редовен и значаен континуиран професионален развој
8. Зголемена употреба на асистенти во наставата
9. Давање поголема автономија на наставниците при одлучувањето за наставните пристапи
10. Насочени финансиски стимулации во области со високи потреби
11. Имплементирање флексибилни распореди за настава и аранжмани за работа
12. Нудење на можност за лидерство и напредување во училиштата
13. Обезбедување повеќе можности за мобилност при учење
14. Зголемување на можностите за соработка и учење помеѓу наставниците
15. Подолги воведни и менторски програми за новите наставници
16. Користење на проценки за да се одговори на потребите на наставниците за професионален развој и поддршка

5 - Кои стратегии би можеле да помогнат за да се подобри јавното мислење за наставничката професија?

Најпосакувана стратегија за подобрување на перцепцијата на јавноста за наставничката професија е поддршката од политичарите, при што 54 % од испитаниците го поддржуваат овој пристап. Други мерки, коишто, исто така, имаат поддршка, се иницијативите за јавно признание, како што се церемонии за доделување награди, истражувачки грантови, стипендии и грантови за истражувачка работа, кампањи на социјалните мрежи и лични сведоштва на наставниците (помеѓу 30 % и 39 % од испитаниците).

Вложувањето во персонал задолжен за комуникации и односи со јавноста беше посочено како корисна стратегија од 28 % од испитаниците. Некои од испитаниците ги посочија и рекламите на кои се прикажани наставници на работа и ТВ емисиите во формат на интервју (по 27 % и двете), статиите во весници и списанија (26 %) и отворените денови и ангажирањето на заедницата (25 %).

Стратегии кои не добија голема поддршка помеѓу испитаниците се назначувањето наставници амбасадори (19 %) и ТВ драми во кои наставниците се прикажани во позитивно светло (16 %).

1. Говори и поддршка од политичарите
2. Јавно признание како што се награди или настани што ги истакнуваат извонредните наставници (на пр. Европската награда за иновативна настава)
3. Нудење истражувачки грантови, стипендии и грантови за поддршка на истражувачката работа за наставните практики
4. Кампањи на социјалните мрежи
5. Сведоштва на наставниците за тоа зошто им се допаѓа што се наставници
6. Посветен персонал за комуникации и односи со јавноста во општините/училиштата
7. ТВ програми кои интервјуираат наставници за нивната работа
8. ТВ/медиумски реклами на кои се прикажани наставници на работа во вистински училници
9. Статии во весници и списанија
10. Отворени денови на училишта, посети на училишта и слични настани
11. Назначување наставници амбасадори за промовирање на привлечноста на наставничката професија
12. ТВ драми во кои настапуваат наставници во позитивни околности

Дискусија

Резултатите од анкетата ни даваат увид во перцепциите и предизвиците поврзани со наставничката професија, особено оние на наставниците и другите што работат во училиштата. Најголем дел од нив сметаат дека наставничката професија не е атрактивна за градење кариера, затоа што не е почитувана и ценета, наставниците добиваат малку благодарност и постои недостиг на можности за раст. Она што најмногу ги загрижува наставниците се рамнотежата помеѓу професионалниот и приватниот живот и платата.

Иако во одредена мера е посочено дека пристапот до ресурси и автономијата во изборот на наставни методи не претставуваат голем проблем, сепак овие позитивни аспекти се засенети од предизвици, како што се големиот обем на работа, стресот и загриженоста во однос на платите и бенефициите.

Стратегии за зголемување на привлечноста на наставничката професија, коишто се силно поддржани од испитаниците, се намалувањето на времето поминато во ненаставни задачи, зголемувањето на платите и иницијативите поврзани со јавната перцепција, како што се обраќања и поддршка од политичарите, оддавање јавно признание за напорите и кампањи на социјалните мрежи во кои се прикажани позитивни приказни од наставничката професија.