Градење заедница преку дијалог, а не преку казнување

Ресторативните практики може да направат разлика во училиштата и да овозможат бегство од парадигмата на вина и казнување. Тие се фокусираат на градење и зајакнување на односите и на заедницата, како и на преземање одговорност кога некој или нешто претрпува штета. 

Наместо да прашуваме кое правило било прекршено, кој е крив и каква казна треба да се изрече, ние прашуваме кои односи биле нарушени и каква форма на репарација им е потребна на оние што биле вклучени. Овој пристап промовира поврзување, давајќи простор на она што ја одржува заедницата и грижејќи се сечија перспектива да биде согледана и сослушана.

Благодарение на финансирањето од сојузната програма „Live Democracy!“, можевме да работиме со ресторативни практики користејќи за првпат во Германија пристап на ниво на цело училиште. Би сакала да споделам три поуки што ги извлековме.

Возрасните како целна група

Децата учат преку набљудување и имитирање на возрасните, па затоа, целна група на пилот-проектот беше кадарот во едно основно училиште. Повикувањето на возрасните во училиште да ја преземат улогата на ученици може да резултира со отпор, па затоа, моравме неколку пати да појасниме дека првичната цел на нашата работа не е само да се промени однесувањето на децата. Интервенциите кои се фокусираат само на децата може да доведат до ситуација каде возрасните ги подучуваат за работи кои тие не ги практикуваат во својот секојдневен живот. Класичен пример за тоа е кога некој возрасен ќе извика: „Ајде потивко!“ – вербалната порака повикува да не се зборува гласно, но начинот на нејзиното испорачување дава погрешен пример дека е во ред некој да се дере за да биде слушнат.

Процес на промена на ниво на цело училиште со помош на управувачка група

Ресторативните практики претставуваат културна промена, бидејќи повеќето од нас пораснале во културни средини и училишни структури фокусирани на вина и казнување. Оттука, пилот-проектот беше дизајниран како процес на промена на ниво на цело училиште. Управувачката група, која ја сочинуваа училишниот персонал (раководство, наставници, социјални работници) и проектниот персонал, одигра централна улога. Се состануваше месечно за да разговара за следните чекори и да се увери дека мерките на проектот ги задоволуваат потребите на училиштето.

Континуираната соработка создаде односи на доверба, така што за активностите можеше да се дискутира искрено и отворено. Членовите од училиштата ќе продолжат со својата работа и по завршувањето на проектот, така што управувачката група е важен елемент на одржливоста на проектните мерки.

За жал, дури кон крајот на проектот, член од професионалната група на едукатори се приклучи на управувачката група и не беше можно да се регрутира некој од секретаријатот на училиштето или од раководството на објектот за да се вклучи и нивната перспектива.

Користење кругови на проактивен и реактивен начин

Сите наши состаноци и работилници ги организиравме во духот на кругот - кружните состаноци се централен елемент на ресторативната практика. Моќта на кружниот состанок се состои во неговата структура (влезно и излезно прашање, користење „тема на разговор“) и во неговиот водечки начин на размислување (секој може да придонесе и да има чувство на припадност). Оваа структура и овој начин на размислување, исто така, ни помагаат добро да реагираме на инциденти и конфликти.

Во клас од 5-та година, во рамки на класниот совет се дискутираше за објава за детска порнографија. Фокусот не беше на обвинување и фрлање вина, туку на начинот на којшто тоа влијаеше врз членовите на групата и нивните односи. Користејќи тема на разговор, и учениците, и наставникот, можеа да ги споделат своите перспективи без да бидат прекинати. Излезното прашање („Кога некогаш сте направиле нешто чии последици сте ги разбрале целосно отпосле?“) се фокусираше на споделени искуства за да се спречи одговорното дете да биде исклучено. По ресторативниот класен совет, секој можеше повторно да се концентрира на активностите за учење.

Родителската вечер, којашто се одржа набргу потоа во рамки на друг круг, им овозможи на родителите да ги остават настрана вината и едностраните барања. Родителите сфатија дека сакаат да имаат повеќе контакт едни со други за да можат да обезбедат подобра поддршка дома при тешки ситуации во училницата.

Заклучок

Чувството на припадност, чувството дека некој има слух за твојата перспектива и дека конфликтите може да се решат заеднички без вина и казнување, претставуваат фактори кои ги зајакнуваат заедниците. Тие овозможуваат да се доживее демократијата како начин на живот.