Анкета за граѓанското образование и за европската димензија на наставата – Резултати

Граѓанското образование е важен аспект од подготовката на учениците за активно и информирано учество во општеството. Париската декларација (2015) за унапредување на граѓанството ја нагласува потребата од образование кое става акцент на слободата, на толеранцијата и на недискриминацијата. Слично на тоа, Препораката на Советот (2018) за промовирање заеднички вредности, инклузивно образование и европска димензија на наставата го поддржува интегрирањето на овие вредности во образованието, со фокус на создавање поинклузивно и поправично општество. Во меѓувреме, неодамнешната Резолуција на Европскиот парламент (2022) за спроведување активности за граѓанско образование истакнува колку е важно да се подучува европската димензија на граѓанството, вклучително демократските вредности, човековите права и културолошката разновидност.

Истражувањето за граѓанско образование беше отворено од 9 март до 1 мај 2023 година и собра 280 одговори, од кои повеќето дојдоа од Италија, Грција, Романија, Турција и Грузија.

Која од следниве точки најдобро ја опишува вашата улога?

1. Воспитувач/ка - предучилишно образование
2. Наставник/наставничка - основно образование
3. Професор/ка - средно образование
4. Професор/ка – стручно образование
5. Директор/ка на училиште
6. Национален, регионален или локален орган
7. Едукатор/обучувач на наставници
8. Креатор на образовни политики
9. Родител
10. Стручен соработник во училиштето (на пр. библиотекар/ка во училиштето, советник за професионална ориентација)
11. Надворешен практичар (во посета на училишта)
12. Друг професионалец/засегната страна од образовниот сектор

1 - Која од следниве точки најдобро го одразува вашиот наставен пристап кон граѓанското образование?

Севкупно, 91 % од испитаниците посочија дека за граѓанско образование повеќето усвојуваат интердисциплинарен пристап (70 %). Се изучува како задолжителен посебен предмет за 15% од испитаниците и како изборен предмет за 6%.

1. Предавам граѓанско образование како задолжителен посебен предмет.
2. Предавам граѓанско образование како изборен предмет.
3. Заземам меѓупредметен пристап каде граѓанското образование се предава во склоп на различни предмети.
4. Воопшто не се осврнувам на граѓанското образование во мојата настава.
5. Неприменливо (на пр. не предавам)

2 - Според вас, кои клучни промени би ја унапредиле наставата по граѓанско образование?

Секоја опција привлече одреден степен на поддршка, но повеќе од половина од испитаниците сметаат дека за да се подобри наставата за граѓанско образование треба да се обезбеди дополнителна поддршка за да се интегрира во други наставни предмети (56 %) и дека треба да се предава на културно соодветно и инклузивен начин (54 %). Други мерки што се поддржаа беа зголемување на обуката на наставниците (38 %), нагласување на европската димензија на граѓанството (33 %) и обезбедување наставни материјали (30 %). Од друга страна, дополнителното време во наставната програма (21 %) и поддршката за дизајнирање соодветни методи за оценување (18 %) добија пониски нивоа на поддршка.

1. Повеќе време во наставната програма.
2. Поддршка за интегрирање на граѓанското образование во други предмети од наставната програма.
3. Повеќе обука и стручност на наставниците.
4. Повеќе наставни материјали за граѓанско образование.
5. Поддршка во дизајнирањето соодветни методи на оценување.
6. Поголем акцент на европската димензија на граѓанството.
7. Поддршка за подучување на граѓанското образование на културолошки соодветен и инклузивен начин.

3 - Според вас, која од следниве работи им е најпотребна на наставниците за реализација на граѓанското образование и на европската димензија на наставата?

Одговорите на ова прашање беа релативно изедначени. Испитаниците во истражувањето сметаат дека најпотребно знаење или вештина е, прво, познавање на демократските вредности и принципи од локално ниво до ниво на ЕУ и глобалните нивоа (49 %), следени со критичко размислување и вештини за медиумска писменост (46 %). Дополнителни 44 % од испитаниците избрале разбирање на културната различност и 40 % свесност за актуелните настани, европските и глобалните прашања. Функционирањето на ЕУ, нејзините институции, политики, историја и вредности (31 %), дигиталната писменост (30 %) и способноста за олеснување на групните дискусии и дебати (29 %) се сметаа за пониски приоритети.

1. Познавање на демократските вредности и начела од локално до ниво на ЕУ и глобално ниво.
2. Разбирање на културолошката разновидност.
3. Способност за модерирање групни дискусии и дебати.
4. Вештини за критичко размислување и медиумска писменост.
5. Дигитална писменост и користење на технологијата.
6. Запознаеност со актуелните случувања и со европските и глобалните прашања.
7. Познавање и разбирање на функционирањето на ЕУ и на нејзините институции, политики, историја и вредности.

4 - Според вас, кои од следниве стратегии се најефективни за да се учи за инклузијата, правичноста, демократските вредности, човековите права и културолошката разновидност?

Што се однесува до најефективните стратегии што може да се користат во граѓанско образование, 75 % од испитаниците посочиле вклучување на учениците во училишни проекти и активности кои им овозможуваат да се поврзат со врсници од други земји и да го зголемат нивното разбирање за ЕУ и како тоа влијае на нивните животи. Другите избори привлекоа помалку одговори: истражување на различноста на културите и перспективите во Европа и пошироко (44 %), охрабрување на учениците да размислуваат критички и да извлекуваат свои заклучоци (40 %) и преземање акција за прашања кои се важни за нив (35 %) . Помалку цитираните стратегии вклучуваа поврзување на европските вредности со личните искуства и приказни на учениците (33 %), охрабрување на учениците да се вклучат во дискусии и дебати за европските вредности (25 %) и земање во предвид на локалниот контекст во кој се учат вредностите (18 %).

1. Поттикнување на учениците да размислуваат критички и да извлекуваат сопствени заклучоци.
2. Поттикнување на учениците да се впуштаат во дискусии и дебати за европските вредности.
3. Поврзување на европските вредности со личните искуства и приказни на учениците.
4. Согледување на локалниот контекст во рамки на кој се предаваат вредностите.
5. Поттикнување на учениците да делуваат по прашања кои им се важни.
6. Истражување на разновидноста на култури и перспективи во рамки на Европа и пошироко.
7. Вклучување на учениците во училишни проекти и активности кои им овозможуваат да соработуваат со врсници од други земји и да го унапредат своето разбирање за ЕУ и за тоа како таа влијае врз нивните животи.

5 - Кои од следниве стратегии ги сметате за најефективни за вклучување на родителите и на локалната заедница во граѓанското образование?

За ова прашање, мало мнозинство од испитаниците (51 %) предложиле да се поканат родителите и членовите на заедницата да учествуваат на училишни настани и активности, како и да се поттикне отворена комуникација и соработка помеѓу наставниците, родителите и членовите на заедницата (51 %). Речиси исто толку испитаници (50 %) сметаат дека поттикнувањето на позитивна и инклузивна училишна култура е ефективна стратегија. Сепак, организирањето редовни состаноци за да се разговара за целите на училиштето за граѓанско образование (23%) и справувањето со отпорот преку отворено споделување загриженост и изнаоѓање решенија заедно (16%) се сметаа за помалку ефективни стратегии.

1. Канење на родителите и на членовите на заедницата да учествуваат во училишни настани и активности за граѓанството.
2. Одржување редовни состаноци со родителите и со членови на заедницата за да се дискутира за целите на училиштето во однос на граѓанското образование.
3. Поттикнување отворена комуникација и соработка помеѓу наставниците, родителите и членовите на заедницата.
4. Обезбедување можности за родителите и членовите на заедницата да се јават во улога на волонтери во училницата или да учествуваат во проекти за општокорисна работа.
5. Нудење можности за професионален развој на наставниците за начините на кои може да ги ангажираат и вклучат родителите и членовите на заедницата.
6. Справување со отпорот преку отворено справување со проблемите и заедничко изнаоѓање решенија.
7. Поттикнување позитивна и инклузивна училишна култура која го вреднува и почитува придонесот на сите засегнати страни.

Заклучок

Граѓанското образование е составен дел од наставните обврски за огромното мнозинство од испитаниците. Сепак, според нивното мислење, потребна е дополнителна поддршка за ефективно интегрирање на граѓанското образование во наставната програма и да се предава на културно соодветен и инклузивен начин. Развојот на демократските вредности, вештините за критичко размислување и медиумската писменост се идентификувани како клучни приоритети за подобрување на наставата по граѓанско образование. Понатаму, вклучувањето на учениците во училишни проекти и активности, како што е eTwinning, им овозможува да се поврзат со врсници од други земји, а охрабрувањето на отворена комуникација и соработка помеѓу наставниците, родителите и членовите на заедницата се сметаат за најефективни стратегии за вклучување на родителите и локалната заедница во граѓанското образование.