AB'nin öncü girişimi konumundaki Pathways to School Success (Okul Başarısına Giden Yollar) girişimi, Üye Devletleri temel beceriler alanındaki düşük başarı düzeyini azaltma ve ortaöğretimdeki başarıyı artırma konusunda destekleyerek kapsayıcı eğitimi teşvik etmektedir. Girişim, geleneksel akademik performansa odaklanmak yerine eğitime daha bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşma yönünde bir değişimi desteklemektedir.

Bu değişimin önemli bir unsuru okulların öğrencilerin başarılarını ve eğitsel gelişimlerini tanımlama ve değerlendirme yöntemlerinin çeşitlendirilmesidir. Değerlendirme bu konuda kilit bir rol oynar. Zamanında verilen somut geri bildirimler öğrenme açıklarının kapatılmasına yardımcı olur, öğrenmeyi önemli ölçüde etkiler ve öğrencilerin öğrenme süreçlerine ilişkin motivasyonlarının çok daha bilinçli hale gelmesini sağlar.

Temel: biçimlendirici, özetleyici ve tanılayıcı değerlendirme

Çağdaş eğitim sistemleri genellikle her biri farklı amaçları destekleyen birkaç farklı türde öğrenci değerlendirmesini bünyesinde barındırır.

• Özetleyici değerlendirme, belirli bir öğrenme döneminin sonunda ulaşılan başarıyı bildirir ve performansı bir dizi genel standartla karşılaştırarak değerlendirir.
• Biçimlendirici değerlendirme, öğrenme süreci esnasında geri bildirim sağlayarak öğretmen ve öğrencilerin bu süreçte bilinçli düzenlemeler yapmalarına imkân sağlar.
• Tanılayıcı değerlendirme, güçlü ve zayıf yönleri, belirli bazı bilgileri ve kavram yanılgılarını belirler.

İdeal bir değerlendirme programının farklı türden öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayan geleneksel ve alternatif yöntemleri bir araya getiren birden fazla değerlendirme türünü bünyesinde barındırması gerekir.

Alternatif değerlendirme yöntemleri

Eğitim başarısına daha kapsayıcı bir bakış açısıyla bakmak için kullanılabilecek bazı alternatif değerlendirme yaklaşımları bulunmaktadır. 

Diyalogsal değerlendirme

Diyalogsal bir öğrenme sürecinde öğrenciler izahatta bulunur, tartışır, münazara eder ve soru sorarlar. Bunun sonucunda değerlendirme, öğretmen tarafından monolog şeklinde verilen bir geri bildirim olmaktan çıkarak bir diyaloğa dönüşür. Diyalogsal yaklaşım, öğretmenin içgörüleri ile öğrencilerin deneyimlerinin daha uyumlu hale gelmesini sağlar.

Horizon DIALLS projesindediyalog ve argümantasyon öğretimi yoluyla gençlerin kültürel okuryazarlığına ilişkin bir anlayış geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projenin çıktıları arasında öğretmenlere yönelik  olarak kültürel öğrenmeye ve diyaloğa odaklanan kaynaklar yer almaktadır. 

DIALLS projesi

Akran değerlendirmesi ve öz değerlendirme

Biçimlendirici değerlendirme norm referanslı (akran grubuyla veya popülasyonla ilgili) veya ipsatif (öğrencinin önceki performansıyla ilgili) olabilir. Her iki yaklaşım da öğrenciler tarafından kendi öğrenmelerini değerlendirmek veya sonuçları grup olarak karşılaştırmalı bir şekilde topluca değerlendirmek için kullanılabilir.

Öğrenciler, öz değerlendirme yoluyla farklı yaş grupları için uyarlanmış dereceli puanlama anahtarları, kontrol listeleri, günlükler, portföyler veya trafik ışıkları gibi farklı araçlar yardımıyla kendi öğrenmeleri üzerine düşünürler.

Akran değerlendirmesinin sürece dahil edilmesi öğrencilerin:

• Öğrenim süreçleri hakkındaki düşüncelerini paylaşmalarına,
• Kaydettikleri ilerlemeyi başkalarınınkiyle karşılaştırarak anlamalarına,
• Tüm öğrencilerin kavrayışını derinleştirecek şekilde bir grup olarak kavrayışlarını geliştirmelerine yardımcı olur.

Edinilen bu derin kavrayış daha sonra özetleyici değerlendirme puanlarında artış olarak kendini gösterir.

Bir Erasmus+ projesinde öğrencilerin makerspace kullanırken geliştirdikleri çapraz becerileri kendi kendilerine değerlendirmeleri için kullanabilecekleri ASSESSMAKE21 uygulaması adında bir uygulama geliştirildi.

Öz değerlendirme aynı zamanda öğretmenler tarafından da kullanılabilmektedir; AB'nin SELFIE for TEACHERS (ÖĞRETMENLER için SELFIE) adlı öz değerlendirme aracı, öğretmenlerin dijital yetkinliklerle ilgili olarak güçlü ve eksik yönlerini değerlendirmelerini sağlayan tanılayıcı bir öz değerlendirme aracıdır.

Birer değerlendirme aracı olarak video ve podcast’lar

Görüntülü ve sesli değerlendirmeler, tıp eğitimi, dil öğrenimi ve sahne sanatları gibi pratik beceri ve performansların kritik önem taşıdığı disiplinlerde uzun zamandan beri kullanılan uygulamalardır. Bunlar öğretmenlerin öğrenme sürecinde güçlü ve geliştirilmesi gereken yönleri analiz edebilmeleri için genellikle öz değerlendirme amacıyla biçimsel  olarak kullanılır.

Bununla birlikte, bu değerlendirmeler pratik becerilere ilişkin öğrencilerin oluşturduğu videolar veya içeriğe hakimiyet açısından değerlendirilebilecek yazılı projeler yerine görsel/işitsel sunum projeleri oluşturulması suretiyle özetleyici olarak da kullanılabilmektedir.

Portföy ve platform değerlendirmesi

Portföy değerlendirmelerinde bir öğrencinin belirli bir dönemdeki gelişiminin ortaya konulması için öğrencinin denemeler, sunumlar veya raporlar gibi dönem içerisinde yaptığı çalışmalar derlenir.

Dijital araçlar bağlamında öğrenciler tarafından bir hayli rağbet gören e-portföyler ve çevrimiçi işbirlikçi platformlar akran değerlendirmesi ve öz değerlendirme yapma imkânı sağlayabilir.

Dijital portföyler:

• Öğrencilerin ödevlerini (yazılı ödevler, multimedya videoları, sesli ve slayt şeklinde sunumlar gibi) farklı formatlarda sunabilmelerini sağlar
• Öğretmenlerin öğrencilere tek tek ve toplu halde geri bildirim vermelerini ve kendi yardımcı kaynaklarını yükleyebilmelerini sağlar

Yapıcı gazetecilikle ilgili AB destekli Tintin projesinde öğrencilerin etkinlikleri ve bunlara ilişkin kanıtları yükledikleri dijital portföyler kullanılmış ve bunlar daha sonra farklı yetkinliklerle ilişkilendirilmiştir.