Seçimler öncesinde en önemli kaygılardan biri bilgi ekosisteminde özgürlük ve adaletin sağlanmasıdır. Bu, yanlış bilgilendirme ve dezenformasyonun olumsuz etkilerinin önlenmesi ve belirli grupları hedef alan, siyasi figürlere saldıran veya demokratik süreci sekteye uğratan potansiyel karalama kampanyalarına karşı farkındalığın artırılması anlamına gelmektedir.

Yanlış bilgilendirme, dezenformasyon ve demokratik katılım

Yanlış bilgilendirme (gerçeklerin anlaşılmaması ya da bağlam içinde kavranmaması) ve dezenformasyon (art niyetli bir şekilde gerçeği çarpıtma girişimi) çağdaş demokrasilerin istikrarına yönelik tehditlerdir. Etkilenmeye daha yatkın durumdaki çocuk ve gençlerin gerçek ve kurguyu ayırt etmelerine ve bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olacak beceriler öğrenmeleri özellikle önemlidir.

Medya Okuryazarlığı: Medyaya erişim, medya ve medya bağlamlarının farklı yönlerini anlama ve eleştirel olarak değerlendirme ve çeşitli bağlamlarda iletişim kurma becerisidir. (Avrupa Komisyonu, 2021)

Medya okuryazarlığı seviyesinin düşük olması, demokratik katılımın önünde bir engel teşkil eder. Vatandaşların yanıltıcı veya sahte bilgiler de dahil geniş çaplı dezenformasyona maruz kalması  Avrupa demokrasisi açısından önemli bir sorundur.

Bunun bir örneği COVID-19 krizinde yaşanmıştır. Virüs salgını medyayı domine etmiş ve beraberinde birçok insanın bilinçli kararlar vermek için güvenilir kaynaklar ve yol gösterici bilgiler bulmasını zorlaştıran muazzam miktarda bilgi anlamına gelen bir 'infodemi' ortaya çıkarmıştır. Bu yüzden tüm vatandaşların medya ve dijital ortamlarla ilgili olarak eleştirel bir anlayışa ve etkileşime sahip olmaları gerekmektedir.

Avrupa Dijital Medya Gözlemevi (EDMO), dezenformasyonla mücadelede medya okuryazarlığı uygulayıcılarını ve diğer aktörleri desteklemek üzere uzmanlık, fikir ve ağ kurma fırsatları sunmaktadır. Gözlemevi, her Üye Devlet için ulusal politikalara ve çerçevelere genel bir bakış sunan, kilit paydaşlar hakkında bilgi veren ve ulusal müfredatta ve örgün eğitim dışında medya okuryazarlığının durumunu ortaya koyan ülke profilleri hazırlamaktadır.

Kaynaklar, konferanslar ve web seminerleri

Avrupa Okul Eğitimi Platformu (European School Education Platform), okul ortamında medya okuryazarlığı ve dezenformasyon konusunda çok sayıda kaynağa sahiptir.

Medya okuryazarlığı ve dezenformasyon başlıklı 2021 yılı eTwinning teması birçok faydalı kaynak oluşturmuştur:

• Zeynep Tüfekçi'nin açılış konuşmasını yaptığı eTwinning Yıllık Konferansı,
• proje, kaynak ve etkinlik örnekleri içeren eTwinning Kitabı,
• özel eTwinning grubu, uygulama örneklerinin paylaşılmasına, öğretme ve öğrenme metodolojilerinin tartışılmasına ve mesleki gelişim için destek bulunmasına yönelik bir alan olarak işlev görmüştür.

Avrupa Okul Eğitimi Platformu (European School Education Platform) ayrıca medya okuryazarlığı ile ilgili birçok farklı makale ve kaynak da içermektedir.

AB tarafından finanse edilen çeşitli projeler öğretmenler açısından pratik kaynaklar oluşturmuştur. Örneğin iMES projesinde ortaokul ve meslek okullarında 'Medya ve Toplum' konusunun öğretilmesine yönelik bir müfredat geliştirilmiştir. Materyaller, İngilizce, Yunanca, Hırvatça ve Litvanyaca dillerinde teorik bilgiler ve ayrıntılı ders planları içermektedir. Facts4All projesi kapsamında dezenformasyonla mücadeleye yönelik 10 adımlık bir bilgi formu içeren ‘Only facts’ challenge (Sadece gerçekler) adlı bir meydan okuma geliştirilmiştir.

Avrupa Komisyonu'nun dezenformasyonla mücadele ve dijital okuryazarlığın teşvik edilmesine ilişkin kılavuz ilkeleri, öğretmenler ve eğitimciler için uygulamalı rehberlik sunmakta, dijital teknolojilerin sorumlu ve güvenli bir şekilde kullanılmasını teşvik etmekte ve kamuoyunun dezenformasyon konusunda bilinçlenmesini ve bilgilendirilmesini sağlamaktadır. Mesleki gelişimin tüm aşamalarındaki ilk ve ortaokul eğitimcileri için tasarlanmış olan bu kılavuz ilkeler, gençlerin dijital dünyada dayanıklılıklarını artırmak amacıyla eleştirel düşünme becerilerini güçlendirmeye yönelik pedagojik uzmanlık sağlamaktadır.

Pandemi, yanıltıcı veya yanlış bilgilerin internette ne kadar hızlı şekilde yayılabileceğini göstermiştir. Ortaokul öğretmenleri, dezenformasyonu tespit et ve dezenformasyonla mücadele et araç setiyle öğrencilerinin internette gezinirken neyin gerçek neyin sahte olduğunu ayırt etmelerine yardımcı olabilirler. Araç seti öğretmenler için (gerçek hayattan örnekler ve grup alıştırmaları içeren) düzenlenebilir bir sunum ve bir talimat kitapçığı içermektedir.

Komisyon ayrıca çocukların çevrimiçi ortamda korunmasını ve desteklenmesini sağlamaya yönelik bir strateji olan Çocuklar için Daha İyi İnternet (BIK+) portalını yayınlamıştır. Portal, öğretmenlerin ve eğitim uzmanlarının çocukları ve gençleri dijital ortamı sorumlu, saygılı, eleştirel ve yaratıcı bir şekilde kullanmaları için ihtiyaç duydukları dijital ve medya okuryazarlığı becerileriyle donatmalarını sağlamak üzere yaşa uygun dijital hizmetlere yönelik bilgi, rehberlik ve kaynaklar sağlamaktadır. Portal aynı zamanda fikirleri görece küçük yaştaki çocukların bile anlayabileceği şekilde açıklayan çocuk dostu bir broşür de içermektedir.

Mesleki gelişimle ilgili olarak “Dijital vatandaşlık eğitimi ve demokratik katılım” başlıklı kısa çevrimiçi kursumuza bakabilirsiniz.