Günümüz dünyasında mesleki eğitim ve öğretim öğretmeni olmak ne demektir?

Öğretmenlik mesleği diğer tüm meslekleri şekillendirir. Öğretmenler olmadan, doktorlarımız, mühendislerimiz veya kuaförlerimiz olmazdı. Ama en önemlisi, öğretmenlerin rolü beyinlerimizi, kalplerimizi ve hatta midelerimizi (düşünme, dönüştürme, zevk alma ve acı çekme için temel organlar) herkesin hayatını iyileştirmek için harekete geçirmektir.  

Bir dakikanızı ayırıp günümüzün devamlı ortaya çıkan krizler dünyasında öğretmenlerin karşılaması gereken beklentiler üzerine düşünelim. Devam eden değişikliklere ayak uydurmak her zaman kolay değildir. Öğretmenler, kendilerini ataletten etkilenen mesleki eğitim ve öğretim kurumlarında öğretmenlik yaparken bulabilirler. COVID-19 pandemisi, okulların kapanmasına, dijital ve sosyal dışlanmaşa ve daha yüksek okulu bırakma oranları gibi çeşitli yan etkileri olan dijital bir akışa yol açtı. Ardından Ukrayna'daki savaş geldi ve bununla birlikte devasa bir yerinden edilmiş öğrenci dalgası ortaya çıktı. Öğretmenlerin kapsayıcı öğretim ve psikososyal destek sağlama becerileri ev sahibi ülkelerde sınandı. Türkiye'de son dönemde yaşanan yıkıcı depremler gibi doğal olaylar, sadece eğitimi değil genel olarak yaşamı da aksatabilmektedir. Son zamanlardaki enerji krizi, öğretmenlerin okulları ve öğrencileri ‘dondurmakla’ karşı karşıya kaldığı anlamına gelmektedir. Liste sonsuz ve tamamiyle öngörülemezdir. Okullar ve toplum kapandığında, öğretmenler öğretmeye devam etmeli ve öğrencileri için öğrenmenin devam etmesini sağlamak amacıyla esneklik ve yaratıcılığa sahip olmalıdır.

Avrupalı öğretmenler ve geleceğin eğitmenleri hakkındaki Konsey sonuçlarına göre (2020), öğretmenlerden öğrencileri ‘sürekli dönüşen meslekleri icra etme' becerileriyle donatmak amacıyla ’henüz var olmayan işler‘ için hazırlamaları beklenmektedir. Öğretmenler ‘yeşil ve dijital geçişi’ desteklemeli, ‘eğitime katılımı teşvik etmeli’ ve ‘erken okul terk oranlarını düşürmeye’ katkıda bulunmalıdır. Öğretmenler, ‘öğrenenlerin öğrenme çıktılarını, ilerlemesini ve refahını’ denetler. Öğrencilerin ’merakını ve yaratıcılığını', ’kişiliklerini ve karakterlerini şekillendirmelerini‘ ve ’aktif Avrupa vatandaşları olmalarını‘ teşvik etmelidirler.

Bununla birlikte, mesleki eğitim öğretmenlerinin yüksek bir öğretim standardını sürdürmek amacıyla hizmet içi sürekli mesleki gelişim (CPD) için aldıkları gerçek destek ve fırsatlar belirsizliğini korumaktadır. Cedefop'un son araştırma bulgularına göre, raporlama ağı ReferNet'ten 29 ulusal girdiden yararlanarak 19 Avrupa ülkesinde mesleki eğitim öğretmenleri için sürekli mesleki gelişim çalışmalarına katılım zorunludur. Bununla birlikte, sürekli mesleki gelişim, bunlardan sadece üçünde maaş takviyesi veya kariyer ilerlemesi ile ilişkilidir. Dahası, finansman eksikliği veya öğretmenlerin çalışma programıyla çakışması gibi engeller genellikle sürekli mesleki gelişim çalışmalarına katılımlarını engeller. Mesleki eğitim öğretmenleri ve eğitmenleri, örneğin hizmet içi eğitimlerinin ortak tasarımına dahil ederek, sürekli mesleki gelişim çalışmalarına katılmaları için daha fazla desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Bununla birlikte, bunu başarabilmek için iş tabanlı ortamlarda sürekli mesleki gelişim için ihtiyaç analizleri gerekmektedir ve ihtiyaç analizleri şu anda yalnızca 10 Avrupa ülkesinde gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, sürekli mesleki gelişimin sağlanmasında kalite ve çeşitliliğin iyileştirilmesi ve işte ve/veya resmi olmayan ortamlarda edinilen gerekli yeterliliklerin doğrulanması için potansiyel bulunmaktadır.

Mesleki eğitim ve öğretim personelinin kaliteli yaşam boyu öğrenmeye erişimini sağlamak için etkili politikalara açıkça ihtiyaç vardır ve ülkeler ileriye dönük adımlar atmaktadır. Bununla birlikte, sürekli mesleki gelişimin etkinliği üzerindeki etki değerlendirmesi eksikliği ve yetersiz ihtiyaç analizi gibi devam eden zorlukların üstesinden hiç şüphesiz gelinmelidir. Bununla birlikte, politikalar tek başına öğretmenlerin işyerlerinde her gün uğraşmak zorunda oldukları somut, pratik ve acil sorunlara anında çözümler sunmamaktadır. Mucizevi tarifler, reçeteler ve ‘metaverse‘ şeklinde sihirli formüller yoktur. Yine de, öğretmenlerin toplumsal beklentileri karşılamak ve her zaman gerekeni yapmak için daima sınırlarının ötesine geçmeleri beklenmektedir.

Peki, günümüz dünyasında öğretmen olmanın ne anlama geldiğini ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için neler yapılabileceğini düşünüyorsunuz?

Dr. Irene Psifidou, Cedefop Uzmanı, VET4Youth – Öğretmenler ve Eğitmenler Takım Kolaylaştırıcısı