Okul eğitimi içerisinde mentorluğun önemi AB düzeyindeki politika ve uygulamalarda tanınmaktadır. Örneğin, yeni sunulan Okulda Başarıya Giden Yollar Hakkında Konsey Tavsiye Kararı, akran mentorluğunu da kapsayan mentorluk planlarının, sosyoekonomik olarak dezavantajlı veya düşük başarı düzeyi riski olan öğrenciler başta olmak üzere, daha iyi eğitim kazanımları elde edilmesine ve sosyal-duygusal desteğe erişilmesine katkı sağlayabileceğini öne sürmektedir.

Dahası, tavsiye kararına eşlik eden personel çalışma belgesi, belirli bir zaman çerçevesi ve modelleme, alıştırma, değerlendirme, destek ve okul çalışanlarından geribildirim imkanları olan devamlı ve yapılandırılmış bir mentorluk modelinin hizmet öncesi eğitim alan öğretmenlerle yeni atanmış öğretmenlere destek açısından önemli bir faktör olduğunu kaydetmektedir. Mentorluk, bu öğretmenlerin rollerini daha iyi anlayarak yenilikçi öğretim tekniklerini uygulamalarında yardımcı olabilmesinin yanında öğretmen esenliği (işten zevk alma, motivasyon, öz yeterlik ve öğretmen elde tutma) ile de güçlü bir ilişki içindedir.
 

Mentorluk anketi 10 0cak ile 28 Şubat tarihleri arasında yapılmış ve toplam 173 yanıt alınmıştır. Yanıtların çoğu İtalya, Türkiye, Romanya ve İspanya'dan gelmiştir.

1 – Okulunuzun ya da bildiğiniz bir okulun oluşturduğu mentorluk programlarının tüm hedef kitlelerini seçin

Yanıtlar, okul mentorluk programlarının genel olarak öğretmenlerden ziyade öğrencilere odaklandığını göstermektedir. Ayrıntılı olarak incelendiğinde katılımcıların okullarındaki mentorluk faaliyetlerinin çoğu tüm öğrencilere yöneliktir (%47), bunu öğrenme güçlüğü çeken ve özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler izlemektedir (%41). Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı kesimlerden gelen ve okulu erken terk etme riski taşıyan öğrenciler de mentorluk programlarının hedef kitlesini oluşturmaktadır. Katılımcıların okullarındaki öğretmenlerin çoğu (%71) mentorluk almamaktadır ve okulların yalnızca %36'sında yeni atanan öğretmenlere mentorluk sağlanmaktadır. Katılımcıların yalnızca %16'sı ek desteğe ihtiyaç duyan öğretmenlere mentorluk sağlandığını bildirmiştir.

1. Tüm öğrenciler
2. Öğrenme zorluğu ve özel eğitim ihtiyaçları olan öğrenciler
3. Sosyoekonomik olarak dezavantajlı gruplara dahil olan öğrenciler (örn. düşük gelir grubu, göçmenler, mülteciler)
4. Erken okul terki riski olan öğrenciler
5. Zorbalık yapan ya da gören öğrenciler
6. Ruh sağlığı ya da esenlik sorunları olan öğrenciler
7. Yeni öğrenciler
8. Öz güveni ve akademik başarı düzeyi düşük öğrenciler
9. Tüm öğretmenler
10. Ek desteğe ihtiyacı olduğu belirlenen öğretmenler
11. Yeni atanan öğretmenler
12. Öğretmenlik dışı pozisyonlara yeni atanan personel (okul liderleri, BİT teknisyenleri, koordinatörler, danışmanlar vs.)
13. Yukarıdakilerden hiçbiri

2 – Kendi tecrübelerinize dayanarak, sizce aşağıdaki öğrenci mentorluk türüleri ne kadar etkilidir?

Katılımcıların %86'sı en etkili mentorluk yönteminin yüz yüze bire bir oturumlar olduğunu düşünürken, bunu akran mentorluğu (%75), yaşlar arası mentorluk (%73), bir grup öğrenciyle yüz yüze oturumlar (%67) ve dışarıdan gönüllüler veya uzmanlarla mentorluk (%63) yöntemleri takip etmiştir. Diğer yandan, çevrimiçi bire bir mentorluk (%40) ve çevrimiçi grup mentorluğu (%24) en az etkili mentorluk yöntemleri olarak algılanmıştır.

1. Yüz yüze, kişiden kişiye
2. Yüz yüze, kişiden kişilere – bir öğrenci grubuyla
3. Çevrim içi kişiden kişiye mentorluk
4. Çevrim içi grup mentorluğu
5. Yaş grupları arası mentorluk (daha büyük olan öğrenci, mentorluk alan daha küçük öğrenciye mentorluk yapar)
6. Akran mentorluğu (aynı yaş aralığındaki öğrenciler hem mentor hem de mentorluk alan konumundadır)
7. Dışarıdan gelen gönüllü ve uzmanların mentor olarak kullanılması

3 – Size göre, öğrenciler için mentorluk programlarının odaklandığı üç ana alan nedir (ya da ne olmalıdır)?

Katılımcılara göre öğrencilere yönelik mentorluk programlarının ele alması gereken ilk üç konu davranış ve öğrenme motivasyonu (%55), öğrencilerin özgüven ve öz inançlarının artırılması (%50) ve öğrencilerin okula ve akran gruplarına sosyal entegrasyonudur (%46). Daha az atıfta bulunulan konular arasında iyilik hali ve ruh sağlığı (%34) ile gelecekteki eğitim ve mesleki beklentiler (%32) yer almaktadır. Öte yandan, en az tercih edilen üç konu akademik performans (%30), okuldan erken ayrılmanın önlenmesi (%28) ve taciz ve zorbalığın azaltılması (%20) olmuştur.

1. Akademik performans (örn. bireyselleştirilmiş destek ve kişisel eğitmen)
2. Okul ve akran grubuna sosyal entegrasyon
3. Güven ve öz inancın artırılması
4. Taciz ve zorbalığın azaltılması
5. Davranış ve öğrenme motivasyonu
6. Gelecekteki eğitim ve meslek yolları ve imkanları
7. Erken okul terkinin önlenmesi
8. Esenlik ve ruh sağlığı

4 – Öğretmenler için mentorluk programlarının odaklandığı ana alanlar nelerdir (ya da neler olmalıdır)?

Öğretmenlere yönelik mentorluk programlarının içermesi gereken konularla ilgili olarak ankete verilen ilk üç yanıt öğretim becerileri (%58), teşvik edici ve iddialı kariyer boyu mesleki gelişim (%43) ve duygusal ve davranışsal güçlük çeken öğrencilerin desteklenmesi (%39) olmuştur. Daha az sayıda katılımcı, yeni başlayan öğretmenlerin işe alıştırılması ve öğrencilerin akademik performansının iyileştirilmesi konularına atıfta bulunmuştur. Rehberlik ve destek materyallerine erişim (%17), cinsiyet, ırk, etnik köken vs. ile ilgili önyargı ve basmakalıp düşüncelerle mücadele (%10) ve meslekten ayrılan öğretmen sayısının azaltılması (%5) en az atıfta bulunulan konular olmuştur.

1. Öğretme becerilerinin zenginleştirilmesi (örn. öğrencilerin ödevlerini gözden geçirerek, onlara geri bildirim vererek ve gerektiğinde ertesi günün öğrenme planını adapte ederek kişiselleştirilmiş öğrenimin desteklenmesi)
2. Öğrencilerin akademik performansının iyileştirilmesi
3. Öğretmenlerin kariyer boyu mesleki gelişime teşvik ve azmettrilmesi
4. Toplumsal cinsiyet, ırk, etnik köken vs. ile ilgili önyargı ve kalıp yargıların üstesinden gelinmesi
5. Duygusal ve davranışsal güçlükleri bulunan öğrencilerin desteklenmesi
6. Savunmasız (örn. göçmen veya ötekileştirilmiş) ebeveyn ve ailelerle iletişim ve işbirliğinin kolaylaştırılması
7. Göreve yeni başlayan öğretmenlerin intibak eğitimi vasıtasıyla entegrasyonu ve desteklenmesi
8. Öğretmenlerin moral ve öz güveninin artırılması
9. Mesleği bırakan öğretmen sayısının azaltılması
10. Onlara yeni bir pozisyonda yardım edilmesi, örn. okul lideri, mentor, zümre başkanı, BİT koordinatörü
11. Rehberlik ve destek materyallerine erişim

5 – Kendi tecrübelerinize dayanarak, öğrenci veya öğretmenler için başarılı mentorluk programlarının kilit öneme sahip bileşenleri sizce nelerdir?

Öğrencilere veya öğretmenlere yönelik başarılı mentorluk programlarının temel bileşenleriyle ilgili olarak, katılımcılar bunların deneyimli mentorların ve mentorlara yönelik eğitimlerin kullanılmasını (%53), mentorluk programlarının mevcudiyetini ve erişilebilirliğini (%44), destekleyici ve açık fikirli bir okul liderliği ve mentorlar ile mentorluk alan kişiler arasındaki güveni (%43) içerdiğini belirtmiştir. Katılımcıların daha düşük bir kısmı, öğrencilerin ebeveynlerinin katılımını (%27), yeterli finansmanı (%23) ve mentorluk programını yöneten atanmış personeli (%15) bu tür programların başarısını sağlayan önemli faktörler olarak görmektedir.

1. Destekleyici, açık görüşlü okul liderliği
2. Mentorla mentorluk alan arasındaki güven ilişkisi
3. Mentorluk programına katılmaya gönüllü ve müsait personel
4. Mentorluk programına katılmaya gönüllü öğrenciler (akran mentorluğu, badiler, elçiler)
5. Yeterli fonlama, örn. mentorlara teşvik ödeneği, okul dışı oturumlara imkan tanınması
6. Tüm bir okul yılı boyunca sabit kalan mentorluk ilişkileri
7. Harici uzman ve profesyonellerle işbirliği
8. Mentorluk programını kontrol etmek üzere tayin edilmiş bir ya da iki personel
9. Uygun rehberlik ve destek materyallerine erişim de dahil, mevcut ve kolay erişilebilir mentorluk planları
10. Deneyimli mentorlar, mentorlar için eğitim, örn. aktif dinleme, geribildirim verme, soru sorma eğitimleri
11. Öğrenci ebeveynlerinin süreçlere dahil edilmesi

6 – Sizin için şu anda geçerli durumu seçin: Ben …

Genel olarak, katılımcıların %67'si öğrencilere, öğretmenlere ya da her ikisine birden mentorluk yapmaktadır. Mentorluk yapanların %25'i hem öğrencilere hem de öğretmenlere mentorluk yaparken, %23'ü sadece öğrencilere, %18'i ise sadece öğretmenlere mentorluk yapmaktadır.

1. Öğrenci mentoruyum
2. Öğretmen mentoruyum
3. Hem öğrenci hem de öğretmen mentoruyum
4. Yukarıdakilerden hiçbiri

Sonuç

Her ne kadar anketin yanıtlanma oranı nispeten düşük olmuş olsa da, ankete katılanların çoğunun öncelikli olarak öğrencilere, ikincil olarak da öğretmenlere yönelik mentorluk programlarına dahil olduğu görülmektedir. Katılımcıların çoğunluğu, mentorluğun tüm öğrencilere yüz yüze bire bir oturumlar, akran mentorluğu ve yaşlar arası mentorluk yoluyla sağlanması, davranışlarını ve öğrenme motivasyonlarını hedeflemesi, özgüvenlerini ve öz inançlarını artırması ve okul/akran gruplarına sosyal entegrasyonlarını sağlaması gerektiğini düşünmektedir.

Katılımcılar, öğretmenlerle ilgili olarak, mentorluk programlarının yeni atanan öğretmenlere ve tüm öğretmenlere yönelik olduğunu ve esas olarak öğretmenlerin öğretim becerilerine ve kariyer boyu mesleki gelişimlerine odaklandığını belirtmektedir.

Öğrencilere veya öğretmenlere yönelik başarılı mentorluk programlarının temel bileşenleri arasında deneyimli mentorların kullanılması, mentorluk programlarının erişilebilirliği, destekleyici ve açık fikirli bir okul liderliği ve mentorlar ile mentorluk alan kişiler arasındaki güven yer almaktadır.

7 – Aşağıdakilerden hangisi görevinizi en iyi şekilde tanımlar?

1. Öğretmen – erken çocukluk eğitimi ve bakımı
2. Öğretmen – ilköğretim
3. Öğretmen – orta öğretim
4. Öğretmen – mesleki eğitim
5. Okul müdürü
6. Ulusal, bölgesel veya yerel otorite
7. Öğretmen eğitimcisi
8. Eğitsel politika yapıcısı
9. Ebeveyn
10. Okul içi destek personeli (örn. okul kütüphanecisi, kariyer danışmanı)
11. Dış pratisyen (okulları ziyaret eden)
12. Diğer eğitim uzmanı/paydaş