Skip to main content
European School Education Platform
Survey

Vatandaşlık eğitimi ve öğretimin Avrupa boyutu ile ilgili anket – Sonuçlar

Vatandaşlık eğitimi, okul eğitiminin öğrencilerin yaşadıkları toplumun gelişimine ve refahına katkıda bulunmaları için gerekli bilgi, beceri ve tutumlara sahip olmalarını sağlayarak onları aktif vatandaşlar olacak şekilde hazırlamayı amaçlayan yönlerini ifade eder.
Illustration image for a survey on citizenship education
Adobe Stock / Мария Гисина

Vatandaşlık eğitimi, öğrencileri toplumun aktif ve bilinçli katılımcıları olmaya hazırlamanın önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Vatandaşlığın teşvik edilmesine ilişkin 2015 tarihli Paris Deklarasyonu özgürlük, hoşgörü ve ayrımcılık yapmamayı vurgulayan eğitim ihtiyacının altını çizmektedir. Benzer şekilde, ortak değerlerin, kapsayıcı eğitimin ve öğretimin Avrupa boyutunun teşvik edilmesine ilişkin 2018 tarihli Konsey tavsiye kararı, daha kapsayıcı ve eşitlikçi bir toplum oluşturmaya odaklanmak suretiyle bu değerlerin eğitime entegre edilmesini desteklemektedir. Öte yandan, vatandaşlık eğitimi eylemlerinin uygulanmasına ilişkin 2022 tarihli son Avrupa Parlamentosu kararı, demokratik değerler, insan hakları ve kültürel çeşitlilik de dahil olmak üzere vatandaşlığın Avrupa boyutunun öğretilmesinin önemine vurgu yapmaktadır.

 

 

Vatandaşlık eğitimine ilişkin anket 9 Mart - 1 Mayıs 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olup, çoğunluğu İtalya, Yunanistan, Romanya, Türkiye ve Gürcistan'dan olmak üzere 280 katılımcıdan yanıt alınmıştır.

 

Aşağıdakilerden hangisi görevinizi en iyi şekilde tanımlar?

Survey on citizenship education - graph 6
  1. Öğretmen – erken çocukluk eğitimi ve bakımı
  2. Öğretmen – ilköğretim
  3. Öğretmen – orta öğretim
  4. Öğretmen – mesleki eğitim
  5. Okul müdürü
  6. Ulusal, bölgesel veya yerel otorite
  7. Öğretmen eğitimcisi
  8. Eğitsel politika yapıcısı
  9. Ebeveyn
  10. Okul içi destek personeli (örn. okul kütüphanecisi, kariyer danışmanı)
  11. Dış pratisyen (okulları ziyaret eden)
  12. Diğer eğitim uzmanı/paydaş

 

1 - Aşağıdakilerden hangisi vatandaşlık eğitimine yönelik öğretim yaklaşımınızı en iyi şekilde yansıtmaktadır?

 

Genel olarak, katılımcıların %91'i vatandaşlık eğitimi için müfredatlar arası bir yaklaşım benimsediklerini belirtmiştir (%70). Vatandaşlık eğitimi, katılımcıların %15'i için zorunlu ayrı bir ders, %6'sı için ise seçmeli bir ders olarak okutulmaktadır.

Survey on citizenship education - graph 1
  1. Vatandaşlık eğitimini ayrı bir zorunlu ders olarak veriyorum.
  2. Vatandaşlık eğitimini seçmeli bir ders olarak veriyorum.
  3. Vatandaşlık eğitiminin farklı derslerle birlikte öğretildiği müfredatlar arası bir yaklaşım benimsiyorum.
  4. Derslerimde vatandaşlık eğitimine hiç yer vermiyorum.
  5. Geçerli değil (ör. öğretmenlik yapmıyorum)

 

2 - Sizce hangi temel değişiklikler vatandaşlık eğitimi öğretimini geliştirebilir?

 

Tüm seçenekler bir dereceye kadar destek görse de, katılımcıların yarısından fazlası vatandaşlık eğitiminin öğretimini geliştirmek için eğitimin diğer müfredat konularına entegre edilmesi için daha fazla destek sağlanması gerektiğini (%56) ve kültürel olarak uygun ve kapsayıcı bir şekilde öğretilmesi gerektiğini (%54) düşünmektedir. Desteklenen diğer uygulamalar arasında öğretmen eğitiminin artırılması (%38), vatandaşlığın Avrupa boyutunun vurgulanması (%33) ve öğretim materyallerinin sağlanması (%30) yer almaktadır. Buna karşılık, müfredatta ek süre (%21) ve uygun değerlendirme yöntemleri tasarlanmasının desteklenmesi (%18) daha düşük düzeyde destek almıştır.

Survey on citizenship education - graph 2
  1. Müfredatta daha fazla süre verilmesi.
  2. Vatandaşlık eğitiminin diğer müfredat derslerine entegre edilmesinin desteklenmesi.
  3. Daha fazla öğretmen eğitimi ve uzmanlığı.
  4. Daha fazla vatandaşlık eğitimi öğretim materyali.
  5. Uygun değerlendirme yöntemleri tasarlanmasının desteklenmesi.
  6. Vatandaşlığın Avrupa boyutuna daha fazla vurgu yapılması.
  7. Vatandaşlık eğitiminin kültürel açıdan uygun ve kapsayıcı bir şekilde öğretilmesinin desteklenmesi.

 

3 - Sizce öğretmenler vatandaşlık eğitimi vermek ve öğretimin Avrupa boyutunu gerçekleştirmek için aşağıdakilerden hangisine en çok ihtiyaç duyuyor?

 

Bu soruya verilen yanıtlar nispeten eşitti. Anket katılımcılarına göre en çok ihtiyaç duyulan bilgi ve becerilerin başında yerel, AB ve küresel düzeyde demokratik değerler ve ilkeler hakkında bilgi sahibi olmak (%49) gelirken bunu eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığı becerileri (%46) takip etmektedir. Bunun yanı sıra katılımcıların %44'ü kültürel çeşitliliği anlamak ve %40'ı ise gündemdeki olaylar, Avrupa ve dünya genelindeki meselelere ilişkin farkındalık seçeneğini işaretlemiştir. AB'nin işleyişi, kurumları, politikaları, tarihi ve değerleri hakkında bilgi sahibi olma (%31), dijital okuryazarlık (%30) ve grup tartışmalarını ve münazaraları yönetebilme becerisi (%29) daha düşük öncelikler olarak görülmüştür.

Survey on citizenship education - graph 3
  1. Gerek yerel düzeyde gerekse AB ve küresel düzeyde demokratik değer ve ilkeler hakkında bilgi sahibi olmak.
  2. Kültürel çeşitliliği anlamak.
  3. Grup tartışmalarını ve münazaraları yönetebilme becerisi.
  4. Eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığı becerileri.
  5. Dijital okuryazarlık ve teknoloji kullanımı.
  6. Gündemdeki olaylar, Avrupa ve dünya genelindeki meselelere ilişkin farkındalık.
  7. AB'nin işleyişi, kurumları, politikaları, tarihi ve değerleri hakkında bilgi ve anlayış sahibi olmak.

 

4 - Sizce kapsayıcılık, eşitlik, demokratik değerler, insan hakları ve kültürel çeşitlilik hakkında bilgi edinmek için en etkili stratejiler aşağıdakilerden hangileridir?

 

Vatandaşlık eğitiminde uygulanabilecek en etkili stratejilerle ilgili olarak, katılımcıların %75'i öğrencilerin diğer ülkelerden gelen akranlarıyla etkileşim kurmalarına olanak tanıyan ve Avrupa Birliğine ilişkin anlayışlarını ve bunun yaşamlarını etkileme biçimini geliştiren okul projeleri ve etkinliklerine dahil edilmeleri gerektiğini belirtmiştir. Avrupa içindeki ve dışındaki kültürlerin ve bakış açılarının çeşitliliğini keşfetmek (%44), öğrencileri eleştirel düşünmeye ve kendi sonuçlarını çıkarmaya teşvik etmek (%40) ve öğrencileri önem verdikleri konularda harekete geçmeye teşvik etmek (%35) gibi diğer seçenekler daha az rağbet görmüştür. Daha az atıfta bulunulan stratejiler arasında Avrupa değerlerini öğrencilerin kişisel deneyimleri ve hikâyeleriyle ilişkilendirmek (%33), öğrencileri Avrupa değerleri hakkında tartışma ve münazaralara katılmaya teşvik etmek (%25) ve değerlerin öğretildiği yerel bağlamı dikkate almak (%18) yer almaktadır.

Survey on citizenship education - graph 4
  1. Öğrencileri eleştirel düşünmeye ve kendi sonuçlarını çıkarmaya teşvik etmek.
  2. Öğrencileri Avrupa değerleri hakkında tartışma ve münazaralara katılmaya teşvik etmek.
  3. Avrupa değerlerini öğrencilerin kişisel deneyimleri ve hikâyeleriyle ilişkilendirmek.
  4. Değerlerin öğretildiği yerel bağlamı dikkate almak.
  5. Öğrencileri önem verdikleri konularda harekete geçmeye teşvik etmek.
  6. Avrupa içindeki ve dışındaki kültürlerin ve bakış açılarının çeşitliliğini keşfetmek.
  7. Öğrencileri, diğer ülkelerden gelen akranlarıyla etkileşim kurmalarına olanak tanıyan ve Avrupa Birliğine ilişkin anlayışlarını ve bunun yaşamlarını etkileme biçimini geliştiren okul projeleri ve etkinliklerine dahil etmek.

 

5 - Ebeveynleri ve yerel topluluğu vatandaşlık eğitimine dahil etmeye yönelik aşağıdaki stratejilerden hangisinin en etkili olduğunu düşünüyorsunuz?

 

Bu soruyla ilgili olarak, katılımcıların küçük bir çoğunluğu (%51) ebeveynlerin ve topluluk üyelerinin okul etkinliklerine ve faaliyetlerine katılmaya davet edilmesini ve öğretmenler, ebeveynler ve topluluk üyeleri arasında açık iletişim ve iş birliğinin teşvik edilmesini önermiştir (%51). Neredeyse aynı sayıda katılımcı (%50) olumlu ve kapsayıcı bir okul kültürünü teşvik etmenin etkili bir strateji olduğunu düşünmektedir. Bununla birlikte, okulun vatandaşlık eğitimine yönelik hedeflerini tartışmak üzere düzenli toplantılar düzenlemek (%23) ve endişeleri açıkça ele alarak ve birlikte çözümler üreterek direnci gidermek (%16) daha az etkili stratejiler olarak görülmüştür.

Survey on citizenship education - graph 5
  1. Ebeveynleri ve topluluk üyelerini vatandaşlıkla ilgili okul etkinliklerine ve faaliyetlerine katılmaya davet etmek.
  2. Okulun vatandaşlık eğitimi hedeflerini tartışmak üzere veliler ve topluluk üyeleriyle düzenli toplantılar düzenlemek.
  3. Öğretmenler, ebeveynler ve topluluk üyeleri arasında açık iletişim ve iş birliği teşvik etmek.
  4. Ebeveynlere ve topluluk üyelerine sınıfta gönüllü olarak hizmet etmeleri veya topluluk hizmeti projelerine katılmaları için fırsat sağlamak.
  5. Öğretmenlere, ebeveynleri ve topluluk üyelerini sürece dahil etme konusunda mesleki gelişim fırsatları sunmak.
  6. Endişeleri açıkça ele alarak ve birlikte çözümler üreterek direnci gidermek.
  7. Tüm paydaşların katkılarına değer veren ve saygı duyan olumlu ve kapsayıcı bir okul kültürünü teşvik etmek.

 

 

Sonuç

 

Katılımcıların büyük çoğunluğu için vatandaşlık eğitimi, öğretim sorumluluklarının ayrılmaz bir parçasıdır. Bununla birlikte, katılımcılar, vatandaşlık eğitiminin müfredata etkili bir şekilde entegre edilmesi ve kültürel olarak uygun ve kapsayıcı bir şekilde öğretilmesi için daha fazla desteğe ihtiyaç olduğunu düşünmektedir. Demokratik değerlerin, eleştirel düşünme becerilerinin ve medya okuryazarlığının geliştirilmesi, vatandaşlık eğitimi öğretiminin iyileştirilmesi açısından kilit öncelikler olarak belirlenmiştir. Ayrıca, öğrencilerin diğer ülkelerden akranlarıyla etkileşim kurmalarına olanak tanıyan eTwinning gibi okul projelerine ve faaliyetlerine dahil edilmesi ve öğretmenler, ebeveynler ve topluluk üyeleri arasında açık iletişim ve işbirliğinin teşvik edilmesi, ebeveynleri ve yerel topluluğu vatandaşlık eğitimine dahil etmeye yönelik en etkili stratejiler olarak kabul edilmektedir.

 

 

 

 

Additional information

  • Education type:
    School Education
  • Target audience:
    Head Teacher / Principal
    Parent / Guardian
    Student Teacher
    Teacher
    Teacher Educator
  • Target audience ISCED:
    Primary education (ISCED 1)
    Lower secondary education (ISCED 2)
    Upper secondary education (ISCED 3)