Kształcenie mieszane stało się na przestrzeni ostatnich lat bardzo ważnym obszarem edukacji. Nawet ministrowie edukacji przyjęli zalecenie Rady w sprawie kształcenia mieszanego w 2021 r. Kształcenie mieszane może być kombinacją różnych miejsc do nauki lub kombinacją różnych narzędzi cyfrowych i analogowych. Właśnie dlatego, a także ze względu na duże znaczenie kształcenia mieszanego, nasza grupa robocza ds. szkół postanowiła zbadać, w jaki sposób możemy promować i rozwijać kształcenie mieszane, a w szczególności - jak mogą to robić decydenci.

Co w praktyce oznacza włączające kształcenie mieszane?

Zasadniczo możemy wyróżnić trzy podstawowe sposoby zapośredniczania doświadczenia. W przypadku każdego z tych sposobów niezbędny jest dialog ukierunkowany na nadanie znaczenia, ponieważ osoba ucząca się musi samodzielnie przetworzyć te doświadczenia. O tym, że dany sposób uczenia się jest włączający, można mówić wtedy, gdy sytuacja edukacyjna jest tak skonstruowana, że wszystkie osoby uczące się mogą aktywnie uczestniczyć w niej na swoim poziomie, kierując się własnymi zainteresowaniami, i otrzymują wsparcie, które jest im do tego potrzebne. Oczywiście, kształcenie mieszane stwarza wiele możliwości dla dosłownie mieszania tych różnych sposobów doświadczania, tak aby uczenie się zapewniało bogactwo doświadczeń, z których można czerpać.

W jaki sposób ministerstwa edukacji mogą wspierać kształcenie mieszane na rzecz włączenia społecznego?

Decydenci, a w szczególności ministerstwa, muszą zadbać o to, by w programach nauczania było przewidziane wystarczająco dużo czasu, który szkoły i nauczyciele mogliby przeznaczyć na kształcenie mieszane. Tak więc elastyczność programów nauczania ma ogromne znaczenie, dlatego nie powinny być one narzucane zbyt rygorystycznie. Nauczyciele potrzebują też naszego wsparcia w zakresie sprzętu, ale także szkolenia z korzystania z tych wszystkich cyfrowych urządzeń i narzędzi. Bardzo ważne jest też, aby istniało miejsce, w którym mogliby się dzielić swoimi doświadczeniami. Szkoły i nauczyciele potrafią dokonywać wspaniałych rzeczy, a my, decydenci, musimy umożliwić im dostęp do różnych krajowych lub europejskich platform, aby mogli dzielić się tymi wszystkimi doświadczeniami.

W przypadku Chorwacji możemy przekonać się, że szkoły wspaniale współpracują ze społecznościami lokalnymi. Na przykład nasze szkoły doskonale współpracują z policją. Policjant przychodzi do szkoły i zapoznaje pierwszoklasistów z kulturą i zasadami ruchu drogowego, a następnie zabiera ich na zewnątrz, aby pierwszoklasiści mogli zobaczyć, jak wygląda ruch drogowy na ulicy. Dlatego właśnie uważamy, że szkoły powinny być otwarte na współpracę ze społecznościami lokalnymi i że wspólnie powinniśmy umożliwić naszym uczniom jak najlepszą edukację.

W jaki sposób członkowie kadry kierowniczej szkół mogą wspierać kształcenie mieszane na rzecz włączenia społecznego?

Kadra kierownicza szkół może wspierać kształcenie mieszane na rzecz włączenia społecznego, pozostawiając wszystkim nauczycielom dostatecznie dużo swobody, by mogli się wykazać kreatywnością. Nauczyciele powinni być postrzegani jako specjaliści, którzy wiedzą, co jest najlepsze dla ich uczniów i jak sprawić, by proces uczenia się był dla nich jak najbardziej wartościowy. Oczywiście potrzebne są do tego odpowiednie ramy prawne.

Na przykład w Estonii krajowy program nauczania jest oparty na kompetencjach, umiejętnościach i rezultatach uczenia się. Dzięki temu nauczyciel może faktycznie mieszać różne formy uczenia się, ponieważ oznacza to, że nauczyciele dysponują niemal całkowitą swobodą decydowania o przebiegu procesu uczenia się, o ile tylko założone cele nauczania zostaną w pełni osiągnięte. Taka autonomia pozwala im tworzyć sieci i nawiązywać współprace partnerskie, na przykład z pracodawcami lub organizacjami pozarządowymi, i wprowadzać je do zajęć. Albo przenosić zajęcia poza salę lekcyjną, na przykład do laboratoriów, muzeów, parków, lasów, gdziekolwiek zechcą, byle tylko udało się osiągnąć założone cele nauczania.

Kolejną rzeczą, którą może zrobić kierownictwo szkoły, jest umożliwienie i usprawnienie współpracy między szkołą a sektorem prywatnym. W Estonii istnieje tradycja współpracy partnerskiej między szkołami a prywatnymi przedsiębiorstwami i jest ona głęboko zakorzeniona w naszym społeczeństwie. Ogólnie jednak uważam, że istotne jest stworzenie środowiska sprzyjającego zaufaniu i wypracowanie kultury współpracy, aby kształcenie mieszane mogło rzeczywiście funkcjonować.