Gemengd leren is in de afgelopen jaren een belangrijk onderdeel van het onderwijs geworden. Zelfs ministers van onderwijs hebben in 2021 een aanbeveling van de Raad aangenomen over gemengd leren. Gemengd leren kan een mix zijn van onderwijssites of een combinatie van verschillende digitale en niet-digitale hulpmiddelen. Daarom en vanwege het grote belang van gemengd leren, heeft onze werkgroep op scholen verkend hoe we allemaal gemengd leren kunnen ondersteunen, vooral als we beleidsmaker zijn.

Wat is inclusief gemengd leren nu precies in de praktijk?

Er zijn in wezen drie verschillende manieren waarop ervaringen overgebracht kunnen worden. Wat bij alle drie nodig is, omdat zonder begeleiding, de leerling dit soort ervaringen zelf moet verwerken… Wat nodig is, is een dialoog richting betekenisgeving. Wat leren inclusief maakt is als de leersituatie zo georganiseerd en opgezet is dat alle leerlingen actief kunnen deelnemen op hun eigen niveau vanuit hun eigen interesse en dat ze de steun krijgen die ze nodig hebben om dit te kunnen doen. Uiteraard biedt gemengd leren veel mogelijkheden voor het letterlijk mengen van deze verschillende belevingsvormen, zodat leren dit mooie mozaïek van ervaringen heeft om te gebruiken.

Hoe kunnen ministeries van onderwijs gemengd leren ondersteunen voor inclusie?

Beleidsmakers als zodanig, en vooral ministeries moeten het mogelijk maken voor scholen en leerkrachten om genoeg tijd te hebben in het curriculum voor het uitvoeren van gemengd leren. Dus flexibiliteit in curricula is van het grootste belang en het moet niet te veel voorgeschreven worden. De leerkrachten hebben onze ondersteuning nodig voor de apparaten, maar ook voor de training in het gebruiken van al deze digitale apparaten en digitale hulpmiddelen. En wat erg belangrijk is, is dat ze een plek hebben waar ze hun ervaringen kunnen delen. Scholen en leerkrachten doen prachtige dingen en wij, als beleidsmakers moeten het voor hen mogelijk maken toegang te hebben tot verschillende nationale of Europese platforms om al deze ervaringen te delen. 

We zien scholen in Kroatië geweldige samenwerkingen met plaatselijke gemeenschappen opbouwen. Onze scholen werken bijvoorbeeld heel goed samen met de politie. Er is een politieagent die op school komt en die de eerste groepen verkeersles geeft, en ze echt mee de straat op neemt, zodat de kleuters kunnen ervaren hoe het verkeer is. In onze visie moeten scholen open staan voor plaatselijke gemeenschappen en moeten we het samen mogelijk maken dat onze leerlingen het best mogelijke onderwijs krijgen.

Dus hoe kunnen scholen gemengd leren ondersteunen voor inclusie?

Schoolleiders kunnen gemengd leren voor inclusie ondersteunen door voldoende autonomie voor alle leerkrachten toe te staan zodat creativiteit kan floreren. De leerkrachten moeten beschouwd worden als professionals die weten wat het beste is voor hun leerlingen en hoe het leerproces voor hen betekenisvoller gemaakt kan worden. Natuurlijk moet het ondersteund worden door een juridisch raamwerk.

In Estonia is het nationale curriculum bijvoorbeeld gebaseerd op competenties, vaardigheden en leerresultaten. En dit stelt de leerkracht in staat om daadwerkelijk leren te mengen, want dit betekent dat de leerkrachten bijna volledige autonomie hebben om te beslissen hoe het leerproces werkelijk ontworpen wordt zolang de leerresultaten maar behaald worden. Deze autonomie stelt ze in staat netwerken en partnerschappen te creëren, met bijvoorbeeld werkgevers of maatschappelijke organisaties en ze het klaslokaal binnen te brengen. Of de lessen buiten het klaslokaal te brengen naar bijvoorbeeld laboratoria, musea, parken, bossen, waar ze maar heen willen zolang de leerresultaten behaald worden.

Iets anders dat een schoolleider kan doen is het faciliteren van samenwerking tussen de school en de private sector. In Estonia, bestaat een cultuur van publiek-private partnerschappen tussen scholen en private ondernemingen, die diepgeworteld is in onze maatschappij. Maar al met al, denk ik dat het belangrijk is om een omgeving van vertrouwen te creëren en een cultuur van samenwerken zodat gemengd leren echt kan plaatsvinden.