Lezzjonijiet li tgħallimna dwar it-tagħlim tal-istorja minn gwerer tal-passat fl-Ewropa
Fl-1954, fl-effetti ta’ wara t-Tieni Gwerra Dinjija, il-Konvenzjoni Kulturali Ewropea sejħet lill-membri tagħha biex jibnu l-għaqda billi jistudjaw iċ-ċivilizzazzjoni, il-lingwi u l-istorja ta’ xulxin.
Xi tliet kwarti ta’ seklu wara, it-tagħlim tal-istorja jibqa’ sfida għall-edukaturi, li l-kurrikuli nazzjonali tagħhom fil-biċċa l-kbira jippreżentaw “mirja ta’ kburija u uġigħ fejn it-tbatijiet u l-kburija nazzjonali huma enfasizzati, filwaqt li l-ħsara li ssir lill-oħrajn hija mtaffija jew lanqas imsemmija” (van der Leeuw). Fl-istess ħin, hemm fehim akbar ta’ kif is-suġġett għandu jevolvi biex jirnexxi fi – u jrawwem – soċjetajiet diversi u demokratiċi.
Xi kunċetti importanti f’dan il-kuntest jinkludu empatija storika, multiperspettività, identitajiet plurali, u kokreazzoni.
1. Empatija storika
Għalkemm l-isem jista’ jidher qarrieqi, l-empatija storika mhijiex att emozzjonali daqs kemm hija att analitiku. Dan ifisser “li wieħed iżomm f’moħħu strutturi sħaħ ta’ ideat li mhumiex tiegħu, u li wieħed jista’ ma jaqbel magħhom xejn” (Ashby and Lee). Din tgħin lill-istudenti jiżviluppaw kurżità, ġudizzju tajjeb u għarfien tal-kontestazzjoni, fost affarijiet oħra.
Għal eżempju prattiku, nistgħu nħarsu lejn studju tal-2014 ta’ Endacott, li fih ta informazzjoni lill-istudenti dwar l-iskjerament tal-bomba atomika fl-1945 minn Harry Truman. Wara li ppreżenta lill-istudenti narrattivi fl-ewwel persuna u materjali oħra, huwa staqsa mistoqsijiet bħal: Kulħadd emmen dawn l-affarijiet dak iż-żmien, jew kien hemm nies u gruppi li ħasbuha differenti? u X’jgħidlek dan is-sors dwar il-prinċipji, it-twemmin, il-valuri, jew il-pożizzjonijiet tal-persunaġġ storiku? Hekk kif l-istudju mexa ’l quddiem, l-istudenti saru aktar analitiċi dwar l-għażliet ta’ Truman.
2. Multiperspettività
Il-multiperspettività hija l-kunċett li m’għandniex nippretendu li nsibu verità storika waħda, iżda pjuttost diversi fehmiet u interpretazzjonijiet tal-passat possibbli, minn sorsi differenti. Naturalment, l-istudenti għandhom ikunu konxji li dawn mhumiex kollha ugwalment validi jew għandhom jittieħdu bil-valur nominali, billi jiġu applikati tekniki ta’ kontroll tal-fatti u ta’ x’inhu falz.
Il-proġett bilaterali tal-edukazzjoni tal-istorja f’Ċipru tal-Kunsill tal-Ewropa jippreżenta attività rilevanti, li fiha l-istudenti huma mitluba jagħmlu riċerka tal-isfond għal film ipotetiku. F’wieħed mill-passi, huma għandhom jiddeċiedu kif jippreżentaw il-Battalja ta’ Lepanto fl-1571 u jaraw kif ir-rakkont jista’ jinbidel skont il-perspettiva: pereżempju, mill-għajnejn tal-qorti rjali fi Spanja, jew tal-konsulent tas-Sultan.
3. Identitajiet
Jista’ jkun ta’ sfida li wieħed juża l-edukazzjoni tal-istorja biex jiżviluppa identitajiet nazzjonali u identitajiet tal-UE fl-istess ħin. Madankollu, hemm kuxjenza dejjem tikber li n-nies għandhom identitajiet multipli li jeżistu flimkien.
Dan jista’ jiġi rintraċċat lura għall-hekk imsejħa “ibridità” jew “taħwid” ta’ kulturi (Stockhammer). Aspetti differenti tal-kulturi jistgħu jingħaqdu flimkien minħabba ċaqliq soċjali, moviment u attivitajiet li jkunu għaddejjin, u minħabba bidliet akbar: diżastri naturali, kolonizzazzjoni, invażjoni u żviluppi teknoloġiċi jew militari.
L-użu tal-“identitajiet” plurali mal-istudenti jista’ jgħin biex jippromwovi dan il-fehim.
4. Il-kokreazzjoni tat-tifsira
In-natura kostruttiva tal-istorja tagħmilha possibbli wkoll biex in-nies jikkokreaw it-tifsira. Xi prattiki tajbin jinkludu:
- kitba ta’ ktieb tal-istorja komparattiv jew konġunt, bħal The History of Europe minn Delouche, jew kummissjonijiet konġunti għal kotba tal-istorja Ġermaniża-Pollakka u Ġermaniża-Ċeka dwar it-Tieni Gwerra Dinjija mill-Georg-Eckert-Institut für Schulbuchforschung, jew dan il-proġett dwar l-inklużjoni tal-Ukrajna fil-kotba tal-istorja ta’ pajjiżi oħra;
- enfasi fuq aspetti ta’ kultura kondiviża, pereżempju, skejjel fl-Irlanda ta’ Fuq li jenfasizzaw il-mużika, is-simboli u l-ikoni kondiviżi minn komunitajiet Unjonisti u Nazzjonalisti;
- djalogu fost l-istudenti, li huwa l-aħjar mod biex jiġu diskussi kwistjonijiet kontroversjali skont stħarriġ tal-għalliema (Stejjer Kontestati fl-Ispazji Pubbliċi);
- ħidma bejn is-sħab, jiġifieri, għalliema li jaħdmu ma’ mużewijiet, jew ma’ xhieda kontemporanji, familji, persunaġġi tal-komunità jew mexxejja taż-żgħażagħ li jista’ jkollhom stejjer x’jirrakkuntaw.
Il-kokreazzjoni tista’ tgħin ukoll lill-għalliema biex jinvolvu lill-ġenituri, iwessgħu l-opportunitajiet u jsemmu l-kwistjonijiet aktar kontroversjali li altrimenti forsi jevitaw.
Din it-tutorial kienet ibbażata fuq:
- L-iżvilupp ta’ kultura ta’ kooperazzjoni meta wieħed jgħallem u jitgħallem l-istorja (Il-Kunsill tal-Ewropa, 2016)
- L-istorja kondiviża għal Ewropa mingħajr linji diviżorji (Il-Kunsill tal-Ewropa, 2016)
- Il-bini ta’ pontijiet permezz ta’ edukazzjoni tal-istorja inklużiva u transkonfinali (Il-Kummissjoni Ewropea, 2020)
Riżorsi addizzjonali:
https://www.schooleducationgateway.eu/en/pub/resources/publications/inclusion-of-young-refugees-.htm
https://www.coe.int/en/web/reference-framework-of-competences-for-democratic-culture/home